Mañana Mañana 2015. Een driedaagse medicine show in Hummelo
Door
Bert Scheuter
Mañana Mañana 2015 zit er weer op. De twee voorgaande jaren was mijn agenda volgespijkerd en dus was ik er pas dit jaar voor het eerst, op zaterdag en zondag. Gelukkig kon ik de geschiedenis vanaf de eerste editie in 2013 enigszins volgen via het wereldwijde web: vooral aan de foto- en videodraden hangen daar mooie sfeerschetsen. Het idee dat ik iets miste had dus twee jaar geleden al stevig post gevat, met de bijbehorende frustratie. De hoogste tijd om te gaan zien en horen met eigen ogen en oren.
Mede gevoed door die schetsen op het web, heb ik de dagen voor Mañana Mañana al een schoolreisjesgevoel. Er dient zich een déjà vu aan, een vermeende eerdere beleving die stamt uit begin mei 1970, de dagen voor Hemelvaartsdag. Ik ben dan vijftien en in opgewonden afwachting van de derde Popmeeting in Lochem. Dat ik van beide festivals de eerste twee afleveringen miste is een bijkomstigheid, belangrijker is het beeld dat ik mij vooraf vormde. In 1970 was het verschijnsel ‘popfestival’ nog jong, de eerste keer ‘Lochem’ in 1968 schijnt zelfs een van de eerste Europese popfestivals te zijn geweest. Mijn jongensbrein stelde zich een mix voor van gekende sensaties. Een circus van nieuwe muziek, een kermis van de tijdgeest, een volksfeest van hippe smaak, een jaarmarkt waar het strijkje voor het dubbeltjesdansen was vervangen door blues-, rock-, folk- en undergroundbands. Maar voordat ik mij laat verleiden tot een gloedvol verhaal over die Popmeeting laat ik het er nu even bij dat mijn jongensbrein op die Hemelvaartsdag het grootst mogelijke gelijk kreeg. ‘Dauwtrappen’ werd in de jaren daarna synoniem met ‘Lochem’.
Én natuurlijk de kuierende, keuvelende, bonte familie Van Piepjongtotstokoud die hier samen van het leven geniet.
Terug naar Mañana Mañana. Ook nu wordt het voorgevoel al meteen bij binnenkomst bevestigd door de werkelijkheid die zoveel associaties in mijn hoofd dondert, dat ik vermoed dat een keurig afgerond verhaal ongeschreven zal blijven. Maar een poging wagen om wat van mijn gedachtegangen te schetsen moet lukken. Waar te beginnen? Nou die entree dan maar. De indrukken van het eerste uur, zaterdagmiddag komen overeen met wat ik overal in de pers lees en hoor. Ik herhaal ze dus liever niet, maar omdat ze zó kloppen, toch even een greep uit de kretologie: ontspannen (vaker lees ik ‘relaxed’), vriendelijk, divers, kleurrijk, natuurlijk, het prachtige landgoed Enghuizen, de muziek, de bouwsels en het eten en drinken dat verre blijft van de ‘doorsneefestivaljunk’. Én natuurlijk de kuierende, keuvelende, bonte familie Van Piepjongtotstokoud die hier samen van het leven geniet. Dat laatste valt meteen op als ik op die zonnige zaterdag, samen met mijn vrouw het gigantische ‘Openluchttheater Enghuizen’ binnen wandel. In onze barre tijden waarin ons via ‘die Glotze’ en andere media wordt aangepraat dat elke leeftijdsgroep zich in z’n eigen hokje dient op te houden, zou je bijna vergeten dat het ook anders kan. Waar het doorsnee popfestival – in marketingtermen vooral ‘op de TTD pitcht’ (Tieners, Twintigers, Dertigers), is het bereik hier zichtbaar groter. Mañana Mañana lijkt hiermee meteen een statement af te geven: ‘fuck the marketing strategies’. De levensvreugde van dit festival bloeit mede door de aanwezigheid van de leeftijdsgroepen aan weerszijden van die TTD. Dat doet mij goed als zestiger, maar niet daaróm. Ook in mijn tienerjaren, vond ik het Volksfeest in ons dorp juist zo aantrekkelijk omdat jong en oud samen feest vierde. Zonder die ouderen klopte het niet, was het niet compleet. Ik maak me sterk dat dit voor alle Achterhoekse volksfeesten geldt.
Waarmee ik meteen bij een volgende gedachtegang ben die gedurende mijn uren op Enghuizen steeds meer post vat: Mañana Mañana is in sfeer en geest door en door Achterhoeks. Wij hebben daar het toverwoord ‘gemuudelijk’ voor. Dat die gemuudelijkheid kennelijk tot ver buiten onze landstreek aanspreekt, gezien de bezoekers die van heinde en verre op Hummelo opan komen moeven en schoeven, is natuurlijk alleen maar mooi. Want waar is de regel van Thé Lau beter op zijn plaats dan hier: ‘Open, open, open moet het zijn’. Ik sprak Gijs Jolink op de donderdagavond voordat het feest op vrijdag los ging. Hij zei er iets over: “Wij willen graag een breed publiek, maar we vinden het ook heel erg belangrijk dat de buurt, de luu uut Hummel en umgeving zich hier thuus vuult”. Het is een van de indrukken die ik van Mañana Mañana over houd: het is een ontspannen lokale jaarmarkt, open voor en naar de hele wereld.
Ik sta er ‘s middags over na te denken bij het optreden van The Deslondes op de Veranda, een heerlijke band, die een vlotte eigengereidheid meegeeft aan de eeuwige waarden van country en de southern blues en soul. Levon Helm doemt daarbij op in mijn hoofd, de in 2012 overleden drummer van The Band. Een paar jaar geleden zag ik een van zijn laatste interviews waarin hij met zijn slepende zuidelijke accent, maar door kanker aangetaste stem weer eens liefdevol sprak over de muzikale invloeden uit zijn jeugd in Marvell, Arkensas. Over de restanten van de oude reizende medicine shows die het stadje met veel oorspronkelijke muziek en bombarie aandeden en iedereen deed uitlopen. Het was dat soort jaarmarktsfeer, die Helm in de muziek van The Band plantte. Het is de authenticiteit van muzikanten die een rijke bron achter zich weten: kennis en beleving van hun muzikale roots. Hoe divers het muzikale aanbod op Mañana Mañana ook was, het viel mij op dat veel wat ik hoorde dat soort authenticiteit kende. Als de Hummelose medicine show die muzikale lijn weet door te zetten ben ik er nooit meer weg te slaan.
Als de Hummelose medicine show die muzikale lijn weet door te zetten ben ik er nooit meer weg te slaan.
De jaarmarktgedachte brengt mij ook weer terug bij de Lochemse Popmeetings – ze gaan het hele Mañana Mañana weekend niet meer uit mijn hoofd. Van meet af aan was daar, tussen het lover van het hooiplukkersstadje, meer te beleven dan muziek. De Lochemse fakir Peter Mense spuwde vuur, een zingende zaag galmde door de zandkuil, de schilderingen van Bennie Jolink vrolijkten op, de sneldichter Willy Alfredó rijmde op alles behalve op ‘twaalf’ … Zomaar een greep uit het bonte aanbod, dat op een medicine show warempel niet zou hebben misstaan. Toch bepaalde de muziek uiteindelijk het hoofdaffiche, met jaar na jaar steeds grotere namen bovendien. Organisator Joost Carlier vertelde vaak dat hij aanvankelijk slechts zijn droom om circusdirecteur te worden trachtte waar te maken: een feestje waar van alles gebeurde, waaronder goeie muziek. Zijn neef Gijs Jolink vertelde ook al eens dat hij de reuring van het circus zo kon waarderen. Zit dat in de genen? Zijn het memes (zichzelf vermeerderende eenheden van de culturele evolutie)? Ik vraag het Gijs. Hij glimlacht wat besmuikt, laat het even doordringen. “Misschien wel … Een beetje … Wat ik wel heb meegekregen, zowel van mijn moeder als van mijn vader, is dat wat je doet geen namaak moet zijn, het moet authentiek zijn. Dat levert meteen al een goeie vibe op. Ik denk dat wij daar wel ver in gaan, ook op de Zwarte Cross, maar hier op Mañana Mañana doen we misschien nog een stapje meer.”
Het hele weekend bemerk ik steeds weer dat Lochem in Hummelo een beetje is omgedraaid als het gaat om de mate waarin muziek en ‘overig entertainment’ die vibe bepaalt. Dat wil zeggen, met zeven podia, waarvan vijf ‘muzikale’, kun je niet zeggen dat muziek hier minder gewicht heeft. Minder van die meganamen uit het zomerse festivalcircuit gelukkig, maar des te meer onverwachte en spannende kwaliteit. Ik zie vele muziekvrienden met het blokkenschema in de hand, volop genietend van podium naar podium lopen. Maar het is duidelijk dat het oorspronkelijke Lochemse bijprogramma hier in Hummelo belangrijker is geworden. Een ontwikkeling die je rustig authentiek mag noemen. Het blijkt ook uit mijn eigen Mañana-consumptie van zaterdag. Ik denk dat ik twee optredens echt in hun geheel heb gezien en gehoord. Verder zie ik ‘flarden’ en de rest van de tijd verbaas en verwonder ik mij over al die andere zaken en ‘socialize’ ik met talloze vrienden en bekenden. Precies … zoals je dat op de jaarmarkt en het volksfeest ook doet. En inderdaad Gijs, alles bij elkaar levert dat een hele goeie ‘vibe’ op!
In de nacht van zaterdag op zondag valt een plens regen op de Achterhoek. Op zondag betreed ik Mañana Mañana met een vriendin en haar twee jonge kinderen die al na twee minuten, juichend van plezier, tot over hun enkels de plassen aftasten. Mooi zo, denk ik, dit gaat weer een andere dag worden! Een andere beleving, vanuit een ander perspectief: dat van de ouders met kleine kinderen. Ik zie onmiddellijk waarom dit festival voor hen zo aantrekkelijk is. Kort gezegd komt het hierop neer: het Mañana Mañana tempo past precies. Ik herinner mij de tijd toen onze eigen kinderen de peuter- en kleuterleeftijd hadden. Ze dwingen je als het ware tot een herformulering van je flitsende jaren zonder hen: ontspannen, veel tijd nemen, van kleine dingen genieten, overzichtelijk speelterrein (de Efteling was eigenlijk veel te groot), je verbazen over hun belevingswereld én hun speelgoed: met zandkorrels, grashalmen, takjes, bloemblaadjes en modder kunnen ze zich uren vermaken. Precies dat alles en meer vinden die kinderen hier. En de ouders genieten dubbel, want die weten zich ook nog eens aangenaam ingebed in hún belevingswereld.
Mañana Mañana is natuurlijk één grote speeltuin, maar daarbinnen is er ook nog een kinderspeelperk: gelukkig ook weer verre van doorsnee. De kinders kunnen er, tot aan de grens van hun durf, klimmen op boomstammen, water oppompen en door gootjes laten lopen, aan een tokkelbaantje hangen en vooral: zelf bedenken wat ze willen. Aan de overkant van de vijver, op het blotevoetenpad van natuurmonumenten ontdekken ze het stro. Niet alleen aan hun voeten, je kunt het ook omhoog gooien en je onder laten dwarrelen. Een zeepbellen-act brengt de één tot stille verbazing en de ander tot een woest spelletje zeepbellentikkertje. Een uurtje vissen aan de waterkant met een echte hengel levert een ware vloed van indrukken op in de kinderkoppies. Niet eens zozeer die hengel, maar ook de waterplanten, de insecten, de spiegelingen …
Een uurtje vissen aan de waterkant met een echte hengel levert een ware vloed van indrukken op in de kinderkoppies. Niet eens zozeer die hengel, maar ook de waterplanten, de insecten, de spiegelingen …
En dan ineens op die zondagmiddag … hoe is het mogelijk … toeval bestaat (of juist niet): bij de bospiano ontmoet ik Anna Carlier en haar broer Paulus. Hij was samen met zijn broer Joost de bedenker van de Popmeeting in Lochem en de eerste zeven jaar mede-organisator. Ik zei het al, die Popmeeting zat het hele Mañana-weekend in mijn hoofd. Nu staat ‘ie plotseling in levende lijve voor mijn neus! Het wordt meteen een leuk gesprekje. Ik vertel hen over de overeenkomsten die ik zie tussen beide festivals. “Ja, ja. Oh ja, dat snap ik heel goed”, zegt Paulus, “Het is hier ook wél genieten hoor.” Als Anna hoort dat ik er een stuk over wil schrijven, zegt ze: “Dat zal Joost ook leuk vinden.” We praten nog even over toen en nu en lopen dan verder, op weg naar meer Mañana. Hoewel, voor mij is de cirkel nu eigenlijk rond. Ik kan naar huis …
Dat doe ik natuurlijk niet want we moeten nog eten – de keuze is overweldigend, we moeten nog genieten van ‘tweeduustern’, als de avond valt en de lichtjes spiegelen in de grote vijver. En tenslotte toch nog even smullen van één optreden in ‘de beukenkathedraal’ bij De Veranda. Daar sluit Radio Brass, de kopersectie van het Radio Filharmonisch Orkest, met de oud-Hummeloër Hans van Loenen op trompet, magisch voor ons af. Van Bach tot Weil en dan de nacht in, op huus opan. Tut volgend jaor middezommer, want in 2016 is Mañana Mañana een heus midzomerfeest: 17, 18 en 19 juni. Ik leg mijn tentje vast klaar.
Mañana Mañana is natuurlijk één grote speeltuin, maar daarbinnen is er ook nog een kinderspeelperk: gelukkig ook weer verre van doorsnee.
Steun de redactie en word ook lid voor €1 p/week en profiteer van allerlei kortingen bij Achterhoekse podia, festivals, winkels, oefenruimtes, scholen, docenten etc. Lees HIER meer over lid worden.