De beginjaren van Metal in de Achterhoek
Tekst: Johan Godschalk. Foto: Archief Johan Godschalk.
No life till leather, we‘re gonna kick some ass tonight.
We got the metal madness, when our fans start screaming it’s right*
Openingszin van “Hit The Lights” op Metallica’s debuutalbum “Kill ‘em All” uit 1983.
Op een zaterdagmiddag in de zomer van 2016 in het altijd heavy Halle neemt een aantal ervaren headbangers plaats op de bank om de puzzel die de beginjaren van de metalmuziek in de Achterhoek is te leggen. Wat was in onze regio de eerste ècht harde band, het eerste metalconcert of -festival, hoe kwam je aan de LP’s en kenmerkende merchandise zoals patches, kogelriemen en studs, waar ging je naar toe om gelijkgestemden te treffen en hoe werd er in die tijd aangekeken tegen het ruige imago van de metalfan?
Aan het woord zijn Mario Tenk (54), Alwin Besselink (49), Hans Konink (52), Wim Konink (57) en Walter Hoenderboom (50). Deze jongens zijn Old school headbangers uut den Achterhoek die eind jaren ’70 in de ban raken van de zich snel ontwikkelende muziekstijl heavy metal en die ook nu nog altijd grote liefhebbers zijn. We schetsen een typerend tijdsbeeld.
Het begin
De J.J.R. OXX Band is eind jaren ’70 de eerste echte harde rockband in de Achterhoek. De jongens vinden de band erg ruig. De Oxx Band is aanmerkelijk rauwer dan Normaal en maakt veel indruk, vooral door het imago. De band gebruikt bij optredens het Wilhelmus als intro en onder de klanken van het vaderlandslied komt Jan van Os met grote horens op zijn helm, gehuld in een berenvel, het podium op. Met zijn basgitaar en motorzaag richt hij in de loop der tijd behoorlijke schade aan podia aan. Wat een brekken! De motorzaag wordt bijvoorbeeld in een onschuldige kroonluchter gestoken en dan knalt de stroom eruit en is de zaal donker. In Zelhem bij café De Ploeg scheurt hij met een motor het houten podium compleet aan diggelen. De band heeft in die tijd bij elk optreden een hele karavaan met motoren achter zich aan. Het is echt een ruige bende en dat spreekt de rockers zeker aan.
“Angeldust uit Ruurlo en omgeving, in 1979 opgericht door de dan nog piepjonge Alwin, is voor zover de mannen weten de eerste echte metal band in de Achterhoek.”
Angeldust/Skullcrusher
Angeldust uit Ruurlo en omgeving, in 1979 opgericht door de dan nog piepjonge Alwin, is voor zover de mannen weten de eerste echte metal band in de Achterhoek. Teaser dat later Vandenberg wordt en Turbo zijn er natuurlijk al wel, maar dat is meer klassieke hardrock. Er zijn veel punk- en hardcorebands in Winterswijk en Doetinchem, veel crossover dus, maar échte metal is er nog niet.
Maar dan treedt bij ‘Den Diek’ in Lichtenvoorde en ‘De Korenaar’ in Halle Angeldust op. De naam Angeldust is gebaseerd op een nummer van de dan zeer populaire band Venom en een band als Black Sabbath heeft ook grote invloed op het imago. De eerste show is in 1982 tijdens het carnavalsfeest in Ruurlo. De organisatie en het publiek hebben er geen idee van wat ze in huis hebben. De zaal is bomvol en bij de ingang worden oordoppen verkocht. De intromuziek wordt ten gehore gebracht door middel van een cassettespeler met een microfoon ervoor. Snaren worden met de knijptang doorgeknipt, midden in de zaal. Dat is sensatie, een beetje zoals The Who ook tekeer gaat. Nummers die worden gespeeld zijn “Speedy’s Coming” van The Scorpions of “100 Miles Per Hour” van Vardis. En natuurlijk werk van Motörhead. Altijd. De wanhopige Prins Carnaval stopt het optreden na een half uur. Angeldust heeft meteen naam gemaakt!
Later dat jaar treedt de band in Halle op in het gebouwtje ‘De Korenaar’ dat bij de Gereformeerde kerk hoort. Hans en Wim zijn bij dit optreden aanwezig en maken foto’s. Ze vinden het optreden ongekend, vernieuwend en vooral: ruig! Het spreekt de jongens enorm aan. Black Lizzard, reeds opgericht in 1978, doet het voorprogramma. Angeldust verandert later de naam in Skullcrusher (naar een nummer van Onslaught), treedt veel op door heel het land en brengt in 1986 de eerste Achterhoekse metal plaat uit getiteld “Metal Deadness”. Dit gebeurt via het Killer Elite Records label (later Cyber Music) van Tedje Vreman uit Varsseveld. Het is een split LP met Second Hell. Uiteindelijk verkoopt het album ergens tussen de 5.000-6.000 exemplaren, nationaal en internationaal. Een heel respectabel aantal!
Andere vroege vogels
Eind jaren ’70, begin ‘80 wordt door sociaal cultureel werk in Harreveld een disco ingericht in dorpshuis ’t Kempken. De disco wordt op vrijdagavond en zondagmiddag gebruikt, vrijdagavond voor Het Betonhok waar hoofdzakelijk hardrock en metal wordt gedraaid voor de oudere jeugd vanaf 16 jaar. Ook ontstaat er een metalscene rondom het lokale café Long John. En er is een zogenaamde hardrocktheek achter café De Boer, met optredens van bijvoorbeeld Jewel en Deafen. De lokale band Metal War ontstaat er rond 1985 en speelt twee jaar later samen met Skullcrusher op het befaamde Metal Attack festival in Eibergen. Dit festival weet voor de 1988-editie internationale toppers als Death Angel, Holy Moses en Kreator naar de Achterhoek te halen, aangevuld met onder anderen ons eigen Disabuse uit Winterswijk. Deze legendarische line-up wordt pas 20-25 jaar later geëvenaard op de metalweide van de Zwarte Cross. Leuk detail: Death Angel uit de San Fransisco Bay Area logeert bij het Witte Paard in Zieuwent.
In Winterswijk is begin jaren ’80 een levendige punk- en hardcore scene ontstaan die zich concentreert rondom Eucalypta, de Chi Chi Club en later ook Elbekurkie. Bands als Cry Of Terror, Winterswijks Chaos Front, Royal Vomit of het reeds genoemde en meest succesvolle Disabuse timmeren letterlijk en figuurlijk keihard aan de weg. Richard Koldeweij in Meddo is erg actief op het metalen vlak en organiseert concerten bij Spiekerman, waaronder shows met Together in 1984 ten tijde van de legendarische LP ‘Dutch Steel’, Allied Forces en ons eigen Angeldust, later Skullcrusher.
Een andere belangrijke ‘hotspot’ is in die jaren jongerencentrum i’Varca in Lintelo bij Aalten. Een vaste groep headbangers neemt daar wekelijks plaats aan de grote ronde tafel als waren zij De ridders van de Ronde Tafel. Met in hun knuisten knalpotten Grolsch in plaats van zwaarden worden daar de nieuwste metal-platen beleefd en besproken en worden wilde plannen gemaakt voor op te richten bands of een volgend concertbezoek zoals bijvoorbeeld de warming up show voor het Monsters Of Rock festival van het dan erg populaire Helloween uit Duitsland dat De Pol in Aalten aan flarden speelt op 30 juli 1988. Of het festival met onder anderen Astray, Oblivion en Social Disaster op 4 november 1988, eveneens in De Pol.
Midden jaren ’80 ontstaan harde bands zoals bijvoorbeeld Astray, Oblivion en Social Disaster, afkomstig uit de omgeving Varsseveld/Dinxperlo/Terborg. Eigen werk wordt door deze bands afgewisseld met covers en een enkele demo verschijnt. Eind jaren ’80 ontstaan dan bands als Doxology uit omgeving Hengelo-Gelderland en het later ook internationaal succesvolle Wicked Mystic uit omgeving Dinxperlo, die hun eerste demo’s uitbrengen en veel optreden binnen en buiten de regio.
“Vaak reageert de omgeving alsof men water ziet branden omdat het een geheel andere wereld is voor die mensen. Dit onbegrip merk je ook bij gitaarlessen. De muzikanten willen metalnummers leren en dat soort muziek wordt niet aangeboden door de docenten. De metalmuzikanten moeten het allemaal zelf uitvinden en dat doen ze dan ook. “
Albums scoren
Hoe kom je in het pre-internet tijdperk in de afgelegen Achterhoek aan de nieuwste metal LP’s en de kenmerkende merchandise zoals opnaai-emblemen, kogelriemen en studs? Vanaf medio jaren ’70 kun je voor het hardere werk al terecht bij platenzaak All In (later heet het LP) van Frank Pasman in Terborg. Vervolgens begint hij ook Fullhouse in Doetinchem en daar wordt veel metal, al dan niet op bestelling, aangeboden. Bij Frank kun je in 1980/81 ook terecht voor de vroegste edities van metal magazine Aardschok, de eerste buttons, opnaai-emblemen en studs. Verder bezoeken de jongens Boudisque en Concerto in Amsterdam om bestelde albums op te halen. Als echte verzamelaars bieden ze tegen elkaar op wie de meest gewilde of obscure albums kan scoren. Kroese in Nijmegen en Plato in Enschede zijn prima zaken en dichtbij huis biedt Kaak in Groenlo het stevigere werk aan. Uit het buitenland wordt geregeld één en ander besteld, maar dit betreft dan meestal demo’s in plaats van albums. Naast Aardschok en Kerrang ontstaan rond 1983/84 andere metal magazines, zoals Rockhard uit Duitsland, maar veel dichterbij ook bladen als Zwaartekracht uit Zutphen, De Headbanger uit Almelo, Crionics uit Vriezenveen, Pantser uit Zutphen of de Heavy uit Noord-Holland.
Imago en leefstijl
Lang haar, strakke spijker- of stretchbroeken, band t-shirts, leren jassen, spijkerjassen met opnaai-emblemen, kogelriemen om je middel, studs om je onderarmen, ja, zo ziet de metalhead vanaf medio jaren ’80 er uit. Er is dan nauwelijks aan dergelijke merchandise te komen. Bestellen via bijvoorbeeld platenlabel Neat Records is een mogelijkheid. Vrij vlot daarna kun je bij Plato in Enschede of platenzaak Entjes in Vroomshoop terecht voor deze spullen. Vanaf medio jaren ’80 runt een echtpaar een kraampje met metal t-shirts, vlaggen en dergelijke op de wekelijkse markt in verschillende plaatsen. Later biedt ook Het Keldertje in Doetinchem deze waar aan. In het begin zijn er nog geen studs, dus maken de jongens zelf leren armbanden met spijkers of ijzeren punten. Deze punten worden ook eigenhandig door de spijkerjas geslagen, alles om er maar zo ruig mogelijk uit te zien, net als de favoriete bands, maar ook anders dan anderen. Het gaat erom je af te zetten tegen en je te onderscheiden van de massa die meeloopt met de populaire muziek uit de hitlijsten.
Levert dit ruige imago en de bijpassende leefstijl van groepsvorming, concertbezoek, kroegen, roken en veel bier drinken wel eens problemen op thuis, in het dorp, op school of werk? In het algemeen achteraf bekeken nauwelijks, maar er zijn uitzonderingen. Neem de verjaardag of bruiloft waar je per se dat Iron Maiden shirt aan wilt en anders ga je niet. Of de ouders die maar blijven zeuren over wanneer je nu eindelijk eens naar de kapper gaat. De middelbare school, waar je een groepje headbangers hebt dat wordt nagekeken en soms uitgelachen. Of een docent die er niets van begrijpt en de bandnaam Accept als grapje omvormt naar Accept-giro. Ook worden natuurlijk de schooltassen volledig onder gekliederd met ruige bandnamen, logo’s en omgekeerde kruizen. Dat baart wel opzien. Vaak reageert de omgeving alsof men water ziet branden omdat het een geheel andere wereld is voor die mensen. Dit onbegrip merk je ook bij gitaarlessen. De muzikanten willen metalnummers leren en dat soort muziek wordt niet aangeboden door de docenten. De metalmuzikanten moeten het allemaal zelf uitvinden en dat doen ze dan ook. Metal was en is nog altijd heel erg ‘Do It Yourself’. Alles zelf doen. Gewoon live spelen totdat je er bij neervalt en zo je publiek opbouwen. Alle grote metal bands hebben zo carrière gemaakt, zonder uitzondering.
Clik here to view.

Steun de redactie en word ook lid voor €1 p/week en profiteer van allerlei kortingen bij Achterhoekse podia, festivals, winkels, oefenruimtes, scholen, docenten etc. Lees HIER meer over lid worden.