Stoppen met recht praten wat krom is
Access for all! Ook voor autodidacten in de kunsteducatie
Door
Johan Godschalk
Stel je bent een ervaren en succesvolle Achterhoekse popmuzikant. En daar hebben we er gelukkig nogal wat van in onze regio. Je hebt al jaren bewezen dat je tot de regionale, nationale of zelfs internationale top behoort door middel van jouw composities, albums, studio ervaring, optredens en algehele carrière opbouw.
En je geeft bij het reguliere muziekonderwijs in de regio aan dat je heel graag deze schat aan expertise in een gestructureerde vorm wilt overdragen aan de jonge generatie Achterhoekse popmuzikanten. Liefst samen met andere Achterhoekse topmuzikanten in een gedegen programma van workshops, lessen of anderszins wil je hen leren en inspireren. Maar helaas, dan krijg je nul op rekest want je hebt het befaamde conservatoriumpapiertje niet in handen. Met gezond verstand denk je dan: ‘hier klopt toch iets niet?’
Laat Behind The Corner het platform zijn waar deze discussie gevoerd wordt. Laten we samen met het onderwijs deze formele barrières slechten. Lef tonen en het regionale muziekonderwijs openstellen voor deze topmuzikanten die van onschatbare waarde zijn voor de nieuwe popgeneratie.
Uiteindelijk gaat muziekonderwijs toch om plezier en inspiratie? Dát is exact wat onze eigen topmuzikanten dankzij hun ervaring en expertise als geen ander kunnen bieden.
Samen met medewerkers van twee andere Nederlandse instellingen heb ik als onderdeel van een Europees cultureel netwerk onderstaand artikel geschreven. Het gaat over deze afstand die er nog altijd bestaat tussen het informele en het formele leren in ons huidig onderwijssysteem, en dus ook binnen het muziekonderwijs.
In het interview met de adjunct-directeur van Muziekschool Oost-Gelderland Henk Lubberdink in Behind the Corner Popmagazine is te lezen hoe Lubberdink de deur voor ongediplomeerde docenten dichthoudt vanwege de eisen van de gemeente en Kunstkeur, het alternatief na het wegvallen van de onderwijsinspectie voor muziek (lees hierover meer bij ‘Behind the Kennisbank’ in “Cultuureducatie: een kwestie van onderwijskwaliteit”).
Access for all! Ook voor autodidacten in de kunsteducatie
door Maribel Coco Pérez, Amalia Deekman, Johan Godschalk, Angela Verdurmen
Autodidacten in de kunst willen voor hun inzet en waarde als kunstenaar en docent normaal beloond worden. Ze hebben zich ontwikkeld buiten formele kunstvakopleidingen om en zijn vaak gewilde coaches en docenten, vanwege hun ‘street credibility’ én een goede aansluiting met hun leerlingen. Zijn formele onderwijsinstituten en culturele instellingen hier wel van doordrongen? ‘Als zelfstandig ondernemer besef je heel goed dat je kwaliteit moet bieden aan mensen die van je diensten gebruikmaken. Daarom moet iemand die een ruimte bij ons wil huren wel conservatorium of een gelijkwaardige opleiding hebben gevolgd. We willen geen autodidacten die al twintig jaar drummen en vinden dat ze daarom ook wel les kunnen geven.’
Dat zeggen Arjen van El en Iris van de Kamp, muziekdocenten en de oprichters van Muziekhuis Deventer, in de publicatie Zicht op Actieve Cultuurparticipatie 2014. Maar staat ‘niet officieel opgeleid’ per definitie gelijk aan ‘gebrek aan kwaliteit’? Wij weten zeker van niet. Stel je bent rapper, hiphopper of breakdancer of een andere kunstprofessional die anderen iets leert. Je hebt jezelf ontwikkeld door voorbeelden van andere goeie rappers, dancers of hiphoppers. Je doet je ding op straat, in het buurthuis, op festivals; soms kwam je een docent tegen of een peer educator die je verder hielp en begeleidde.
Nu ben je ook anderen je kunst aan het leren, zonder dat je een diploma dans, conservatorium of iets anders formeels hebt behaald. Je bent je steeds verder aan het ontwikkelen door veel te doen en te oefenen; je wordt ook gevraagd door instellingen als docent, omdat je kwaliteit biedt en precies weet wat er leeft onder de groep jongeren die van jou willen leren. Kortom: je bent van onschatbare waarde voor beleidsmakers die de aansluiting met jongeren willen versterken en voor opleidingen die zich aan het herbezinnen zijn op het geven van onderwijs. En, last but not least: je bent belangrijk voor jongeren zelf die hun talenten willen ontwikkelen maar minder goed passen in formele structuren.
Brug tussen formele leerweg en expert
Echter, hoe meet je de kwaliteit van deze self made docenten? Hoe kom je erachter dat een autodidact hetzelfde niveau heeft als een officieel aan een kunstopleiding opgeleide docent? Om aan deze behoefte tegemoet te komen, is er nu de methode CLOCK. Dit staat voor Cultural Learning Open Curriculum Kit. Het is een instrument om portfolio op te bouwen, of jezelf te ‘meten’. Het non-formele leren wordt daardoor vertaald in termen die begrepen worden door formele instellingen zoals onderwijsinstituten en culturele instellingen. CLOCK is in opdracht van het European Cultural Learning Network (ECLN) ontwikkeld en wordt de komende tijd in elf Europese landen uitgeprobeerd.
Concreet zijn er bij CLOCK drie niveaus waarin een kunstprofessional zich kan ontwikkelen, met alle drie een variatie aan competenties: leerling, geoefende en expert. In het online ‘meetsysteem’ is variatie mogelijk; je kunt heel goed op het ene niveau zitten in bepaalde vaardigheden en op een ander niveau in het andere, als het instrument gebruikt wordt als zelfevaluatie-instrument. Voor kunstprofessionals die anderen iets willen leren is het inzetbaar als een portfolio-instrument. Zo bouwen kunstprofessionals een portfolio van gevalideerde activiteiten op.
Onderzoeker Denise Stanley (City University London en Education Strategic Advisor bij Collage Arts in Londen): ‘Er was voor degenen die een informele leerweg hebben bewandeld geen gevalideerde manier om de eigen kennis, vaardigheden en kwaliteiten te kunnen aantonen in een wereld die – wettelijk gezien – moet kijken naar de formele diploma’s en getuigschriften. Het EU Lifelong Learning Programma heeft onderzoek gefinancierd naar hoe deze manier van leren zo objectief mogelijk gevalideerd kan worden, zonder het te ‘framen’ in formele structuren.’
CLOCK draagt de oplossing aan door een brug te slaan tussen formele leerwegen en de autodidacte beroepspraktijk.
Maribel Coco Pérez werkt bij Kunstbedrijf Arnhem
Amalia Deekman is senior onderzoeker bij het LKCA
Angela Verdurmen is adviseur Dans bij Cultuurmij Oost
Johan Godschalk is adviseur Kunst en Samenleving bij Cultuurmij Oost
Bekijk de CLOCK-pdf hier in de Behind the Kennisbank
Op vrijdag 26 juni 2015 heeft het LKCA samen met Kunstbedrijf Arnhem en Cultuurmij oost een bijeenkomst gehouden over ‘ruimte, kunst en kapers’ waarbij creatieve ontwikkeling van jongeren en het werken met CLOCK centraal staan. Zie voor een verslag van deze dag www.lkca.nl.
CLOCK wordt uitgeprobeerd in de 11 landen die het instrument samen hebben ontwikkeld: Nederland, Kroatië, Cyprus, Estland, Griekenland, Italië, Nederland, Polen, Slovenië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Op zaterdag 5 september 2015 isin Londen een slotconferentie rondom het ECLN netwerk en CLOCK.
Steun de redactie en word ook lid voor €1 p/week en profiteer van allerlei kortingen bij Achterhoekse podia, festivals, winkels, oefenruimtes, scholen, docenten etc. Lees HIER meer over lid worden.
